Türkiye'de, kanunla belirlenen muafiyet ve istisna durumları dışındaki tüm gerçek kişiler kazançları oranında devlete vergi vermek zorundadır. Gelirlerden alınan bu vergiye gelir vergisi denir.

Gelir vergisi, vergi dilimine göre farklı oranlarda ve kademeli olarak hesaplanır. Ayrıca vergi dilimlerinin kapsadıkları miktar her yıl değişir. Örneğin yıllık geliri 400 bin TL olan bir kişi için 2025 yılı vergi dilimlerine göre:
- İlk 158 bin TL’si için %15 vergi = 23.700 TL,
- Kalan 242 bin TL'lık kısım için (158-330 bin TL’lik aralıkta olduğu için) %20 vergi = 48.400 TL.
- Toplamda 23.700 + 48.400 = 72.100 TL gelir vergisi hesaplanır.

Vergi dilimine göre %15, %20, %27, %35 ve %40 vergi oranı kademeli şekilde uygulanır.

Kanunda belirtilen muafiyet ve istisna durumları hariç, Türkiye’de bir gelir kaynağı olan herkes vergi dilimleri oranında gelir vergisi ödemekle yükümlüdür. Türkiye’ye yerleşmiş olanlar, Türkiye’de yaşayıp yurtdışından gelir elde edenler, ikametgahı Türkiye’de bulunanlar, merkezi Türkiye’de bulunan kuruluşlara bağlı olup iş nedeniyle yurt dışında oturan Türk vatandaşları, bir yılın 6 ayını devamlı Türkiye’de geçirenler gelir vergisi mükellefi olarak sıralanabilir.

Bazı şartları yerine getiren mükellefler, gelir vergisinden muaf tutulur. Örneğin:
- Gezici olarak veya bir iş yeri açmadan perakende satış yapanlar ve
- Yorgan, çömlek yapımı gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan alanlarda faaliyette bulunanlar gibi esnaf muafiyeti kapsamındakiler gelir vergisinden muaftır.
Muafiyet listesinin tamamını Gelir Vergisi Kanunu'ndan inceleyebilirsiniz.

Gelir vergisi matrahı, yani vergilendirme için esas alınan tutar, bir kişinin bir yıl içinde elde ettiği gelirden indirim, istisna ve kesintiler düşüldükten sonra kalan tutardır. Örneğin maaşlı çalışan bir kişinin vergi matrahı için formül şu şekildedir: Brüt geliri - (SGK primi işçi payı ve işsizlik sigortası payı kesintileri).

Belirlenen vergi matrahı üzerinden vergi dilimleri hesaplanır. Ancak diyelim ki bir maaşlı çalışanın yıllık vergi matrahı 350 bin TL. Bu 350 bin TL direkt tek bir vergi diliminde girmez. Vergi dilimleri kademeli şekilde hesaplanır. Örneğin 2025 yılı için 350 bin TL’nin 158 bin TL’si %15; 158 bin TL'den fazlası ve 330 bin TL'ye kadar olan kısım içinse (350-158 = 192 bin TL) %20 vergi oranı uygulanır.

Gelir vergi beyannamesi GİB Hazır Beyan Sisteminden ya da vergi dairelerinden verilebilir. Hazır Beyan Sistemi; ücret, kira, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelir vergisi beyannamelerin önceden hazırlanıp mükelleflerin onayına sunulduğu sistemdir. Ticari, zirai ve serbest meslek kazancı elde edenler bu sistemden yararlanamaz.